Giải Vô địch bóng đá thế giới các câu lạc bộ (FIFA Club World Cup) được tổ chức tại 12 địa điểm ở Mỹ diễn ra từ tháng 6 đến giữa tháng 7 vừa qua được xem là một buổi tổng duyệt cho công tác tổ chức World Cup 2026, đồng thời cũng là bài kiểm tra khả năng chịu đựng, sức bền của các cầu thủ trong điều kiện thời tiết không thuận lợi.

"Thời tiết khắc nghiệt có thể đặc biệt có hại vì cơ thể sản sinh nhiệt khi tập luyện và cần giải phóng nhiệt độ để hạ nhiệt. Nhưng nếu mức nhiệt và độ ẩm môi trường quá cao khiến việc đổ mồ hôi không hiệu quả, điều đó có thể nhanh chóng dẫn đến các vấn đề, bắt đầu với các triệu chứng như mệt mỏi, chuột rút và buồn nôn, rồi tiến triển thành các hậu quả nghiêm trọng hơn như say nắng do gắng sức nếu không có biện pháp làm mát" - Madeleine Orr, Phó Giáo sư sinh thái thể thao tại Đại học Toronto, cho biết.

Biến đổi khí hậu đang khiến mức nhiệt khắc nghiệt ngày càng trở thành vấn đề đáng quan tâm trong nhiều môn thể thao. Năm 2020, Keith Titmuss - cầu thủ bóng bầu dục người Australia đã qua đời ở tuổi 20 vì say nắng sau một buổi tập luyện trước mùa giải. Khoảng 75% vận động viên được World Athletics khảo sát vào năm 2023 cho biết sức khỏe và thành tích của họ đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi khủng hoảng khí hậu.

Club World Cup vừa qua cũng làm gia tăng lo sợ rằng mức nhiệt gia tăng sẽ làm trầm trọng thêm tác động của lịch trình bóng đá vốn đã quá tải và ảnh hưởng đến phúc lợi của cầu thủ. Để xoa dịu bức xúc về việc cầu thủ bị làm việc quá sức, Liên đoàn Bóng đá thế giới (FIFA) tuyên bố đã đạt được sự đồng thuận về thời gian nghỉ ngơi tối thiểu với đại diện của các cầu thủ vào ngày 12/7 vừa qua, đồng ý cho các cầu thủ nghỉ 72 giờ giữa các trận đấu và 3 tuần nghỉ giữa các mùa giải.

Hướng dẫn của FIFA thường cho phép nghỉ giải nhiệt một lần vào giữa mỗi hiệp khi WBGT (Wet bulb globe temperature) - chỉ số thể hiện sự căng thẳng về nhiệt mà một cá nhân phải tiếp xúc - đạt 89,6°F (khoảng 30°C). Tiêu chuẩn này được sử dụng trên toàn thế giới để xác định thời điểm mức nhiệt đạt đến mức nguy hiểm, có tính đến nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió, góc chiếu sáng của Mặt trời và lượng mây che phủ.

Nhưng các nhà khoa học lo ngại rằng quy định 89,6°F đánh giá thấp mức độ căng thẳng của cầu thủ vì WBGT chỉ xem xét các yếu tố môi trường. Liên đoàn cầu thủ chuyên nghiệp quốc tế FIFPRO cho rằng, khi WBGT vượt ngưỡng 82,4°F, trận đấu nên được hoãn. Thực tế tại Club World Cup vừa qua đã có 3 trận đấu thậm chí diễn ra khi nhiệt độ đạt đỉnh 104°F (khoảng 40°C). Rất nhiều cầu thủ đã lên tiếng về trải nghiệm kiệt sức, không thể phát huy phong độ khi thi đấu dưới trời nắng nóng gay gắt.

Giám đốc y tế của Liên đoàn cầu thủ chuyên nghiệp quốc tế FIFPRO, Vincent Gouttebarge, cho rằng ngưỡng WBGT của họ nhằm mục đích ngăn thân nhiệt của cầu thủ (thường nằm trong khoảng từ 96,8°F đến 100,4°F) vượt quá 104°F. Tại thời điểm này, nguy cơ bị say nắng là khá cao. "Bạn không còn đổ mồ hôi nữa vì mất nước. Bạn mất khả năng kiểm soát cơ bắp, gần như không thể đi lại, trong một số trường hợp, quá trình nhận thức bị ảnh hưởng, trong trường hợp xấu nhất, có thể bất tỉnh" - ông Vincent Gouttebarge cho biết.

“FIFA dường như khá hài lòng với ngưỡng 89,6°F vì chưa có trường hợp nào bị bệnh nghiêm trọng liên quan đến mức nhiệt cao trong môn thể thao này” - Christopher Tyler, giảng viên Khoa Sinh lý học môi trường tại Đại học Roehampton, London, cho biết.

Để ước tính WBGT tại các địa điểm đăng cai World Cup 2026 trong mùa hè này, Đại học Queen's Belfast đã công bố một nghiên cứu vào tháng 1/2025 sử dụng dữ liệu khí tượng từ năm 2003 đến năm 2022. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, vào tháng 6 và tháng 7 - cùng thời điểm diễn ra giải đấu - nhiệt độ trung bình tại 14 trong số 16 thành phố đăng cai thường xuyên vượt quá 82,4°F (29,4°C), trong khi 6 thành phố thường vượt quá ngưỡng 89,6°F.

Một lựa chọn được đưa ra là lắp đặt mái che sân vận động để chống nóng. Có 5 sân vận động cho kỳ World Cup tới tại Atlanta, Dallas, Houston, Los Angeles và Vancouver đã có mái che, theo Chủ tịch FIFA Gianni Infantino, mái che này chắc chắn sẽ được sử dụng nhiều hơn cho các trận đấu ban ngày. Tuy nhiên, chỉ có 37,5% số trận đấu dự kiến diễn ra tại 5 địa điểm này.

FIFA cũng có thể chủ động lên lịch các trận đấu dựa trên điều kiện dự báo thời tiết, nhưng điều này không phải là không có thách thức. Việc lên lịch phút chót phụ thuộc vào thời tiết sẽ tạo ra xung đột giữa bên phát sóng và nhà tài trợ bằng cách lên lịch nhiều trận đấu hơn vào những thời điểm không lý tưởng cho khán giả truyền hình toàn cầu, đặc biệt là ở châu Âu và châu Á. Việc xếp lịch thậm chí còn phức tạp hơn sau khi FIFA mở rộng giải đấu từ 32 lên 48 đội, nghĩa là 104 trận đấu thay vì 64 trận.

Tại kỳ World Cup 1986 ở Mexico, 65% các trận đấu được lên lịch bắt đầu lúc 12h trưa bất chấp nhiệt độ vượt quá ngưỡng 38°C. Trước khi dẫn dắt Argentina đến vinh quang, huyền thoại Diego Maradona đã nói vào thời điểm đó: "Ban tổ chức nên đưa yếu tố cầu thủ vào luật chơi một lần và mãi mãi. Nếu không có chúng tôi, sẽ không có những màn trình diễn ngoạn mục. Chúng tôi là thành phần không thể thiếu của World Cup. Ít nhất thì giờ thi đấu cũng nên được thiết lập vào thời điểm chúng tôi chơi tốt nhất, chứ không phải lúc thời tiết nóng nhất!".

Bốn thập kỷ sau, người hâm mộ rất kỳ vọng FIFA thích ứng nhanh hơn với quan ngại ngày càng gia tăng của mức nhiệt khắc nghiệt. Trong tuyên bố chia sẻ với Tạp chí Time, một đại diện của Liên đoàn cầu thủ FIFPRO cho biết, giai đoạn nắng gay gắt khi diễn ra các trận đấu tại Club World Cup vừa qua là điều không thể chấp nhận được và không thể để tái diễn tại kỳ World Cup tới, đồng thời yêu cầu FIFA đặt cầu thủ "vào trọng tâm của mọi quyết định".